2013年7月15日 星期一

20130714_紅皮菜(âng-phê-chhài) Lah-jih


紅皮菜(âng-phê-chhài):

紅皮菜to̍h是茄,因為「3kiô m̄-ta̍t 1giôchit句俗語soah害查某人敢直接講「kiô」講「giô」。che kap kā水蛙m̄講講做四腳魚仝款,lóng是語言ê禁忌,ùi chín ê時代來看,實在無道理。
紅皮菜色水是紫色,是紅色,所以紫色咱lóng講做茄仔色,若kā茄choāiⁿ名叫紅皮菜,色水有較無合。
「汫菜鹹茄」意思是講一般青菜m̄-thang煮siuⁿ鹹,siuⁿ鹹to̍h歹食,m̄-koh茄ê煮食to̍h-ài有鹹chiah-ē好食。
日常三頓配鹹,若有1盤九層塔炒紅皮菜,chham chē 韭菜、蔥仔、蒜頭mā好,to̍h加真食ē落飯,若是揀he較chíⁿ(茈)較iù-jī ê紅皮菜,kan-nā sa̍h-sa̍h--leh 搵he蒜絨豆油膏,theh食ê口味chiâⁿ-chán,有『入口即化』ê『爽口』感覺。

2013年7月12日上午9點田中鎮龍江館


2013年7月12日上午9點田中鎮龍江館


炎天赤日頭,天清雲閣白,
龍江館早起,親像是下晝。

2013年7月13日 星期六

竹籠仔

竹籠仔:
 


針線籠仔(láng-á):竹篾(tek-bi̍h)pīⁿ--ēiù-jī、有花紋、chhiān bô-koân[不高]kài-sêng kám-á。用來盛裝物品的圓形淺竹筐。是補紩(pó͘-thīⁿ)貯針線、鉸刀、尺、布幼仔kap boeh補紩衫褲用。

楊麻籠仔(iûⁿ-môa láng-á):竹篾(tek-bi̍h)pīⁿ--ē,有chhiān,目大孔,貯蕃薯、菜蔬攏可以,阮是用來貯楊麻絲,kā liánê楊麻絲囥tiàm內面,chiah koh tîⁿ()keⁿ-á[經線]hùi-á[緯線]keⁿ楊麻布。撚楊麻用火烌so-tiàm大腿,chiah用手蹄楊麻絲撚接--起來,時常ē咬腳毛,疼tiuh-tiuh

有蓋竹籠:pīⁿ kah真幼真súi,chhiān koân底深有花樣,閣有擦色,ē-tàng收藏較貴氣ê物件,有錢人chiah買ē起。

2013年7月5日 星期五

20060000_Jiàu-pê-á Lah-jih


20060000_Jiàu-pê-á       Lah-jih
Jiàu-chiūⁿ pê-chiūⁿ si̍t-chāi sī 1-hāng chin-chiàⁿ sóng-khòai ê tāi-chì, jiàu-liáu ū tùi-tâng, pê-liáu ū soah-phah, pí phah-kha-chhiùⁿ koh-khah thiòng-ji̍p kut-chhóe, nā-sī kóng pê liau-āu ê kám-kak, khó-lêng pí chò-ài iáu-koh-khah sóng-oaiⁿ-oaiⁿ. Put-kò͘ ū chiūⁿ bô jiàu, ē-ngiau m̄-pê, iā-sī beh jiàu jiàu-bē-tio̍h, beh pê pê m̄-tio̍h só͘-chāi, he sī chin thòng-khó͘ chin oh-tit lún ê ut-chut.

Ū-chiūⁿ beh án-chóaⁿ jiàu, ē-ngiau beh án-chóaⁿ pê, he sī ū hun chân-chhù--ê:

Tē-it hióng-siū iōng so--ê: gín-á sin-khu chiūⁿ, sai-nai kiò a-pa ī--ā kā i so-so jiàu-jiàu--leh, jiân-āu tī bóan-chiok ê tiām-chēng tiong khùn kā-chōe; nā-sī tng leh jia̍t-lôan ê siàu-liân-lâng, chêng-ōe mî-mî āu, lâi chi̍t-ê bô-siaⁿ bô-soeh ê khin-khin-á so-chiūⁿ, ùi thâu-mn̂g so kàu ām-kún, keng-kah-thâu, chiah koh ùi kha-chiah-phiaⁿ so kàu kha-tó͘ kha-tê, (chhian-bān m̄-thang so toh pat-ūi khì.) hit-chióng chu-bī chit-má ê siàu-liân m̄-chai ē liáu-kái iā-bē.

Tē-jī sóng-khòai sī iōng jiàu--ê: tó-ūi chiūⁿ jiàu tó-ūi, chiàⁿ-chhiú jiàu bē-tio̍h tò-chhiú pê, jú jiàu jú soah-chiūⁿ, jú pê jú sóng-khài, chia jiàu hia chiūⁿ, hia pê chia koh chiūⁿ, jiàu liáu nā chhiú sng, mài koh pê tō bē-koh-chiūⁿ. put-kò͘ nā ū-lâng kā lán jiàu, ū-lâng kā lán pê, iû-gôan sī chin-tōa ê hióng-siū, m̄-koh ài ū-lâng beh kā lí jiàu kā lí pê-chiūⁿ, lí nā-sī lâng ê sè-hàn kiáⁿ-jî, iā-sī un-ài ê hu-chhe, lí tō ū hoat-tō͘ hióng-siū chit-khóan ê chu-bī.

Tē-saⁿ chhì-kek sī iōng pê--ê: tng-leh chiūⁿ, bē-tit jiàu-chiūⁿ, soah jû-lâi jú-chiūⁿ, tán kàu ū ki-hōe jiàu-chiūⁿ, khin-khin-á pê bô-kàu-khùi, kui-khì chhut mé-la̍t iōng pê--ê, kiat-kó soah jú-jiàu jú-chiūⁿ, jú-pê jú bē soah-chiūⁿ, siūⁿ kóng nā ū chiam-chiam ê chńg-kah lâi pê-chiūⁿ, tiāⁿ-tio̍h beh kā i pê-ji̍p thiòng-kin. Nā-sī tn̄g-tio̍h sī hiang-káng-kha hiang-káng-chhiú, pê kàu lâu-hoeh lâu-tih, hoeh-chúi-á to̍p-to̍p-tin, iáu m̄ pàng i kan-hiu, ū-kàu chhì-kek, chin-chiàⁿ sóng-khòai ni-ni.

Ū chiūⁿ tio̍h jiàu, ē-ngiau tio̍h so tio̍h pê, jiàu bē-tio̍h, pê bē-tio̍h beh chóaⁿ-iūⁿ? Chin-chhiūⁿ chiūⁿ tī kha-chiah-phiaⁿ, chiàⁿ-chhiú jiàu bē-tio̍h, tò-chhiú pê bē-tio̍h, chhun tùi keng-kah-thâu khap-bē-tio̍h, iap tùi kha-chiah-āu, mā bong-bē-tio̍h, lāu-bú bô tī-chia, lāu-pâ mā bô tī-chia; un-ài hu-chhe bô kiâⁿ tâng-chê, kám thang pài-thok pat-lâng ho̍k-bū, taⁿ tō hāi, chiūⁿ kah beh-sí--ì, ngiau kah chiâⁿ lī-hāi, beh jû-hô kái-koat? Chiâⁿ kán-tan, lí nā sûi-sin chah chi̍t-ki jiàu-pê-á, it-chhè kái-koat, jiàu-pê-á gia̍h--khí-lâi, chhun ùi kha-chiah-āu, jiàu-jiàu pê-pê--leh, sûi-chāi lí jiàu kúi-ē, sûi-chāi lí pê gōa-kú, pau-niá it-chhè OK, kāng-khóan chhiò-bi-bi, kāng-khóan sòng-khòai ni-ni, m̄-kú bô hit-chióng ûn-ûn-á kám-kak, bān-bān-á hióng-siū ê chu-bī.

Jiàu-pê-á sī beh jiàu-chiūⁿ pê-chiūⁿ ê kang-kū, iōng tek-á chò, hó-iōng koh pân-gî, Chiong-hòa-kōan Jī-pat-chúi ê Thô-á-the̍h, Hoan-á-chhân kó͘-chá chò kàu taⁿ. Sī jiàu-chiūⁿ pê-chiūⁿ ê jiàu-pê-á, Tiong-kok-ōe kóng chò put-kiû-jîn, mā-ū tō-lí, kóng-chò jû-ì tō khah oh tit kap jiàu-chiūⁿ pê-chiūⁿ khan chò-hóe, ū chi̍t-hāng ài te̍k-pia̍t chù-ì, sī jiàu-chiūⁿ pê-chiūⁿ ê jiàu-pê-á, m̄-sī pe̍h-sek khióng-pò͘ sî-tāi leh kā-lâng kóng pháiⁿ-ōe ê jiàu-pê-á.

Jiàu-pê-á sī beh pê-chiūⁿ--ê, lán ê sin-khu tó-ūi ngiau, tó-ūi chiūⁿ, iōng 5-jiáu-pê jiàu-ē-tio̍h--ê tō iōng 5-jiáu-pê ti̍t-chiap jiàu, chiàⁿ-chhiú jiàu bē-tio̍h, ōaⁿ tò-chhiú jiàu, nā chiūⁿ tī kha-chiah-phiaⁿ, chhun chiàⁿ-chhiú bô-i-hoat, oan tò-chhiú kāng-khóan bô-khah-cho̍ah, chiūⁿ--ò͘ ngiau--ò͘ si̍t-chāi tòng-bē-tiâu, ‘’ a-pa kâ jiàu-jiàu--leh lah’’, ‘’a-bú kâ pê-pê--leh lah’’, gín-á ū-lâng thè i ho̍k-bū, ah nā-sī tōa-lâng ê lí, sī beh pài-thok siáⁿ-lâng kā lí tàu-kha-chhiú? Ang-á-bó͘-á ē-saí-chit chioh chit-ê ki-hōe bóng sai-nai, po̍ah kám-chêng, mā ū khó-lêng jú jiàu jú sim-sek, jú jiàu jú siūⁿ beh chò sán-khùi.

台語發音:發音器官部位名稱圖

台語發音:發音器官部位名稱圖


1tíng-tshùi-tûn(頂喙唇) [上脣] 
2ē-tshùi-tûn(下喙唇) [下脣] 
3tíng-pâi-tshùi-khí(頂排喙齒) [上齒] 
4ē-pâi-tshùi-khí(下排喙齒) [下齒] 
5tíng-khí-huāⁿ/tíng-gê-tsô(頂齒岸/頂牙槽) [上齒齦] 
6ē-khí-huāⁿ/ē-gê-tsô(下齒岸/下牙槽) [下齒齦]
7tīng-tshùi-kuà(tīng喙蓋)/ [硬顎hard palate] 
8nńg-tshùi-kuà(軟喙蓋) [軟顎soft palate] 
9nâ-âu-tsing-á(嚨喉鐘仔) [小舌] 
10tsi̍h-bué(舌尾) [舌尖] 
11tsi̍h-bīn(舌面) [舌面
12tsih-kin(舌根) [舌根] 
13nâ-âu-tì-á(嚨喉蒂仔)/huē-iàm [會厭]  
14siaⁿ-mn̂g(聲門) [聲門] 
15siaⁿ-tuà(聲帶) [聲帶] 
16ngē-kui(硬胿)/khì-kńg(氣管) [氣管trachea] 
17ian-thâu(咽頭)/ nâ-âu-thâu(嚨喉頭) [咽頭pharynx]   
18nńg-kui(軟胿)/tsia̍h-tō [食道oesophagus]  
19phīⁿ-tō(鼻道) [鼻腔nasal passage / nasal cavity]  
20phīⁿ-khang(鼻孔) [鼻孔nostril]